19 Μαΐου: ημέρα μνήμης!
Σύντομη ιστορική αναδρομή:
19 Μαΐου του 1919: Ο Μουσταφά Κεμάλ αποβιβάζεται στη Σαμψούντα. Επέρχεται το τελικό χτύπημα για τον αφανισμό του ελληνισμού του Πόντου από τους Νεότουρκους . Το προμελετημένο σχέδιο εξόντωσης και αφανισμού των Ελλήνων από τα τριών χιλιάδων ετών πάτρια εδάφη τους φτάνει στο αποκορύφωμά του. Απ' το 1916 ως το 1923, οι Νεότουρκοι σκότωσαν ομαδικά περισσότερους από 350.000 Έλληνες κατοίκους του Πόντου και ανάγκασαν τους υπόλοιπους να αφήσουν τα σπίτια τους και να ζητήσουν καταφύγιο στην Ελλάδα. Η γενοκτονία αυτή, ήταν προσχεδιασμένη. Ξεκίνησε απ' τον Κεμάλ Ατατούρκ κατά τον Α' παγκόσμιο πόλεμο και ολοκληρώθηκε απ' τον Μουσταφά Κεμάλ. Στην αρχή έγινε οικονομικός πόλεμος. Κάθε τι ελληνικό απαγορεύτηκε και τα ελληνικά καράβια έχασαν το δικαίωμα να αράζουν σε τούρκικα λιμάνια. Οι τοπικές εφημερίδες, παρακινούσαν τους Τούρκους σε επιθέσεις και διωγμούς. Πολλοί Έλληνες χωρικοί βρίσκονταν σκοτωμένοι στο δρόμο ή στα χωράφια τους. Οργανωμένες συμμορίες, λεηλατούσαν σπίτια, περιουσίες και χωριά ολόκληρα. Ο εμπνευστής της γενοκτονίας, ο Μεχμέτ Ταλαάτ, σε συνεργασία με τον εμπνευστή του επιχειρησιακού σχεδίου Γερμανό συνταγματάρχη Λίμαν φον Σάντερς, καλούσε με τηλεγραφήματα τους πολιτικούς και στρατιωτικούς διοικητές των νομών να μη δείχνουν κανένα έλεος στους χριστιανούς.
Αλλά η Τουρκία δεν περιορίστηκε σ' αυτά. Το κράτος έκανε ότι μπορούσε για να αναγκάσει τους χριστιανούς να φύγουν απ' τον τόπο τους. Και οι σφαγές και λεηλασίες συνεχίζονταν. Το οικουμενικό πατριαρχείο, σε ένδειξη πένθους, έκλεισε στις 15 Μαΐου 1914 όλες τις εκκλησίες και τα σχολεία και κατήγγειλε τους διωγμούς στις δυνατές χώρες της εποχής. Δεν κατάφερε, όμως, τίποτε γιατί ξέσπασε ο Α' παγκόσμιος πόλεμος. Στις 20 Ιουλίου του 1914, κηρύχτηκε γενική επιστράτευση όλων των εθνικοτήτων της οθωμανικής αυτοκρατορίας. Για πρώτη φορά επιστρατεύτηκαν και οι χριστιανοί. Πολλοί Πόντιοι απέφυγαν τη στράτευση και κρύφτηκαν σε σπηλιές, δάση, υπόγεια. Τους υπόλοιπους χριστιανούς, τους έστειλαν σε τάγματα εργασίας για να σπάζουν πέτρες και να ανοίγουν δρόμους. Οι συνθήκες ζωής και δουλειάς ήταν απάνθρωπες: η τροφή ελάχιστη, η κακομεταχείριση μεγάλη και έτσι πολύ λίγοι επέζησαν.
Στον Πόντο, ο διωγμός πήρε τραγικές διαστάσεις. Σκότωναν κάθε Έλληνα που έβρισκαν στο δρόμο. Όποιος γλίτωνε απ' τις δολοφονίες, πέθαινε από την πείνα ή τις αρρώστιες. Κι όλα αυτά, για να αλλάξει ο εθνικός χαρακτήρας των περιοχών αυτών και να εκτουρκιστούν όσοι απέμεναν. Και δυστυχώς, λίγοι μόνο Τούρκοι αποδοκίμασαν τη γενοκτονία των Ποντίων.
Στα 1919, στις 19 Μαΐου, οι διωγμοί έγιναν αγριότεροι. Ήταν το τελικό χτύπημα για τον ελληνισμό του Πόντου. Ο Κεμάλ Ατατούρκ έβαλε μπροστά την ολοκλήρωση της εξόντωσης. Για το σκοπό αυτό, έφτιαξε μια μυστική οργάνωση, μέλος της οποίας ήταν και ο 'δήμιος' των Ελλήνων, ο Τοπάλ Οσμάν. Η τρομοκρατία, τα εργατικά τάγματα, οι εξορίες, η κρεμάλα, οι πυρπολήσεις των χωριών και οι δολοφονίες, ανάγκασαν του Έλληνες να πάρουν τα βουνά φτιάχνοντας αντάρτικο με σκοπό την προστασία των αμάχων.
Το τέλος του Πόντου πλησιάζει. Τον τραγικό επίλογο της γενοκτονίας, γράφει ο βίαιος ξεριζωμός των επιζώντων. Με τη συνθήκη της ανταλλαγής πληθυσμών μεταξύ της Ελλάδας και της Τουρκίας, φεύγουν για την Ελλάδα και οι τελευταίοι Πόντιοι. Τα μάτια αυτών που επέζησαν, των τετρακοσίων και πλέον χιλιάδων συμπατριωτών μας, αποχαιρετούν με μαύρο δάκρυ την τρισχιλιετή πατρίδα. Αποχαιρετούν τις 353.000 νεκρούς και χαμένους. Αποχαιρετούν τα ιερά χώματα και τους τάφους των γονιών τους. Ακόμη και εκείνη, την ύστατη ώρα, γνωρίζουν από πρώτο χέρι τον πολιτισμό των Ευρωπαίων «συμμάχων» τους. Εκατοντάδες χιλιάδες κυνηγημένοι πρόσφυγες αντικρίζουν στο λιμάνι της Σμύρνης τα 32 καράβια τους να στέκουν απαθή μπροστά στον εξολοθρεμό ενός ολόκληρου λαού.
Θα ακολουθήσουν τα δύσκολα χρόνια της προσφυγιάς. Της παράγκας, του συνοικισμού, των λασπόδρομων. Της φτώχιας, της αρρώστιας και της καταφρόνιας. Όμως οι πρόσφυγες θα ζήσουν. Ενάμισι εκατομμύριο Έλληνες της Ανατολής θα ανθίσουν στα χώματα της ελληνικής πατρίδας. Θα ξεχωρίσουν και θα διακριθούν. Θα είναι οι νικητές της μάχης με το θάνατο. Ένα μικρό κομμάτι αυτού του ελληνισμού είμαστε και εμείς οι Πόντιοι του Κοπανού, εκδιωγμένοι από τα χωριά Ουτσκιλισε, Ντιορτκιλισε και Χιντζιρίκ. Το Ουτσκιλισε, που στα ελληνικά σημαίνει 3 εκκλησίες και το χωριό Ντιορτκιλισε που σημαίνει 4 εκκλησίες, ήταν από τα ελληνικά χωριά της περιοχής της Γκιόλιας που συντηρούσαν ελληνικό σχολείο και εκκλησία. Οι κάτοικοί τους κατάγονταν από την περιοχή του Απές. Το Χιντζιρίκ ήταν ένα από τα χωριά του Καρς με 500 περίπου κατοίκους, οι οποίοι μετά το 1920, εγκαταστάθηκαν άλλοι στο χωριό μας και άλλοι σε χωριά της Δράμας, της Πέλλας και της Φλώρινας.(αυτό είναι το ιστορικό κομμάτι).
Θέλω στο υπόλοιπο μέρος να μοιραστώ μαζί σας προσωπικές σκέψεις και να τις θέσω στη βάσανο του κριτικού σας λογισμού γιατί ιστορία δεν είναι απλή καταγραφή γεγονότων και εμπλουτισμός γνώσεων. Είναι στοχασμός και ερμηνεία. Εκεί αρχίζουν τα δύσκολα. Βλέπετε, ο καθένας διαβάζει και ερμηνεύει με το δικό του γνωστικό, αξιακό, κοινωνικό, θρησκευτικό, εθνικό, ταξικό (και δεν ξέρω τι άλλο) υπόβαθρο, την ιστορία.
Η ιστορική γνώση και η μνήμη πρέπει να μεταλαμπαδεύεται από γενιά σε γενιά. Μέχρι τα κόκαλα των νεκρών να βρουν δικαίωση. Μέχρι να υπάρξει διεθνής αναγνώριση. Μέχρι να υποχρεωθεί η Τουρκία να ζητήσει συγγνώμη. Οι γενοκτονίες δεν παραγράφονται.
Το παμπροσφυγικό συλλαλητήριο της 8ης Ιανουαρίου 1923 και στο οποίο συμμετείχαν <<πάντες οι εκ Μ.Ασίας ,Πόντου, Αν.Θράκης οι κατοικούντες εις Αθήνας και περίχωρα>> άφησαν παρακαταθήκη ότι, <<θα διαμαρτύρονται αενάως αυτοί και τα τέκνα αυτών, κληροδοτούντες το συναίσθημα τούτο της οδύνης και διαμαρτυρίας εις τα επερχόμενας γενεάς>> Αυτό είναι και το δικό μας χρέος. Ένα χρέος διαρκές. Όχι μιας εθυμοτυπικής επετειακής ημέρας. Και αυτό είναι χρέος των Ελλήνων ανεξαρτήτου καταγωγής. Δεν αφορά μόνο τον ποντιακό ελληνισμό. Η γενοκτονία των Ποντίων, σε συγχρονισμό με την εθνοκάθαρση στα μικρασιατικά παράλια, είναι μια εθνική τραγωδία. Και η ιστορία διδάσκεται για να μας διδάσκει. Η νοοτροπία, οι μηχανισμοί και οι πολιτικές της γειτονικής χώρας που πραγματοποίησαν τις γενοκτονίες των Αρμενίων και των Ελλήνων του Πόντου, της Θράκης και της Μικράς Ασίας, διατηρούνται αλώβητοι και είναι οι ίδιοι που προκάλεσαν τα γεγονότα του 1942, 1955, 1964, 1974, που οδήγησαν στην εξαφάνιση της ελληνικής κοινότητας της Κωνσταντινούπολης. Ακολούθησε η τραγωδία της Κύπρου. Σήμερα η Θράκη υπονομεύεται, το Καστελόριζο αμφισβητείται. Οφείλουμε ως Έλληνες να ξυπνήσουμε από έναν λήθαργο στον οποίο έχουμε περιπέσει. Τα τελευταία χρόνια επιχειρείται μία ενορχηστρωμένη απαξίωση και αμφισβήτηση εννοιών όπως η έννοια του έθνους και της πατρίδας. Έννοιες διαχρονικά ιερές στο κοινωνικό και πολιτιστικό υπόβαθρο των Ελλήνων. Με αυτές πορεύτηκε ο ελληνισμός από τη χαραυγή της ανθρώπινης ιστορίας, με αυτές προσέφερε τα μέγιστα στον ανθρώπινο πολιτισμό.
"Μητρός τε και πατρός και των άλλων προγόνων απάντων τιμιώτερον εστίν η πατρίς και σεμνότερον και αγιώτερον και εν μείζονι μοίρα και παρά θεοίς και παρ' ανθρώποις τοις νουν έχουσιν", λέει ο Πλάτων στον Κρίτωνα. "Από τη μητέρα και τον πατέρα και όλους τους άλλους προγόνους, η πατρίδα είναι πράγμα πολυτιμότερο και σεβαστότερο και αγιότερο και ανώτερο και κατά τη γνώμη των θεών και κατά τη γνώμη των ανθρώπων που έχουν φρόνηση".
Σήμερα η νέα τάξη πραγμάτων, αυτή που ονειρεύεται παγκόσμια διακυβέρνηση, συναντά εμπόδια σε αυτές τις έννοιες και βαφτίζει τον φιλόπατρι εθνικιστή, τον υπερήφανο για τον πολιτισμό του, ρατσιστή και την μικρασιατική καταστροφή «συνωστισμό στο λιμάνι της Σμύρνης. Οποία ύβρις από ανθρώπους που διαχειρίζονται την εκπαίδευση των Ελληνοπαίδων! Η απαξιωμένη παιδεία, η αποχαύνωση μέσα από την τηλεοπτική υποκουλτούρα, η χειραγώγηση μέσα από τα παπαγαλάκια του συστήματος, η αλλοτρίωση στο κυνήγι του εύκολου πλουτισμού και της υπερκατανάλωσης, η πρόκληση του πανικού και του φόβου για το αύριο είναι χαρακτηριστικά εργαλεία του συστήματος για να χάσουμε το δρόμο. Και ο δρόμος εκτός από ατομικός είναι και συλλογικός. Στο ταξίδι μας προς την Ιθάκη, είναι σημαντική η ατομική ευημερία του καθενός. Εξίσου σημαντική όμως, είναι και η αίσθηση του συλλογικού χρέους σε θέματα που αφορούν μνήμες που μας παραδίδουν οι προηγούμενες γενιές και οφείλουμε να τις μεταφέρουμε στις επόμενες. «Όποιος ξεχνάει το παρελθόν, είναι καταδικασμένος να το ξαναζήσει»!
Η γενοκτονία των Ποντίων αναγνωρίστηκε με νόμο από τη βουλή των Ελλήνων στις 24 Φεβρουαρίου του 1994 μετά από συνεχείς αγώνες του ποντιακού ελληνισμού. 80 ΧΡΌΝΙΑ ΠΕΡΊΠΟΥ ΑΡΓΌΤΕΡΑ! Δυστυχώς και γι’ αυτό το θέμα οι πολιτικές ηγεσίες αυτού του τόπου διαχρονικά, αποδείχτηκαν κατώτερες των περιστάσεων. Από συστάσεως του νεοελληνικού κράτους, από το 1831, από τον Καποδίστρια και μετά, μέχρι σήμερα, η Ελλάδα αδυνατεί να παρακολουθήσει τα παιχνίδια των μεγάλων δυνάμεων και να αντισταθεί στα αρπαχτικά τους συμφέροντα. Χαμένη στη δίνη των κομματικών παθών, με μια αστική τάξη με ελλειμματικό εθνικό χαρακτήρα, με φαναριώτικα τζάκια που επιζούν ακόμη σε κέντρα εξουσίας και με έναν λαό στερημένο ενσυνείδητα από ιστορική γνώση και βαθιά παιδεία, απόντα από τον καθορισμό της μοίρας του, η Ελλάδα αδυνατεί να τηρήσει ρεαλιστική και έξυπνη πολιτική υπερασπιζόμενη τα συμφέροντά της. Σκεφθείτε μόνο τα γεγονότα του Μεσοπολέμου: Η ζωή και η περιουσία, η τιμή και η ιστορία 3.000.000 Ελλήνων της Ανατολής γίνονται το ασήμαντο τίμημα στο παιχνίδι των Μεγάλων Δυνάμεων για το μοίρασμα των πετρελαίων της Μέσης Ανατολής!
Γι αυτή λοιπόν την τιμή,
αγωνιζόμαστε κι απαιτούμε:
1. Την παγκόσμια καταδίκη της Τουρκίας για την σε βάρος μας γενοκτονία
2. Την αναγνώριση της γενοκτονίας από την Τουρκία , τους διεθνείς οργανισμούς και ιδιαίτερα από τις χώρες που αυτοχαρακτηρίζονται πολιτισμένες και δεν είναι άμοιρες ευθυνών.
3. Το πέρασμα της τρισχιλιετούς ιστορίας του Ποντιακού Ελληνισμού σε όλες τις βαθμίδες της ελληνικής εκπαίδευσης. Η ιστορία 3.000 χρόνων του ποντιακού ελληνισμού, δεν χωράει μέσα σε μία σελίδα.
ΚΑΙ ΩΣ ΠΟΝΤΙΟΙ ΚΟΠΑΝΙΩΤΕΣ,
ΑΠΑΙΤΟΥΜΕ ΜΝΗΜΕΙΟ
ΣΤΗΝ ΠΛΑΤΕΙΑ ΤΟΥ ΧΩΡΙΟΥ,
ΕΛΑΧΙΣΤΟΣ ΦΟΡΟΣ ΤΙΜΗΣ
ΚΑΙ ΜΝΗΜΗΣ
ΣΤΟΥΣ ΣΦΑΓΙΑΣΘΕΝΤΕΣ ΠΡΟΓΟΝΟΥΣ
ΚΑΙ ΣΤΙΣ ΑΛΗΣΜΟΝΗΤΕΣ ΠΑΤΡΙΔΕΣ!
Ομιλία για την γενοκτονία των Ποντίων
Χρήστος Κωστελίδης